Sizal - czym jest i skąd jego popularność?
Sizal zyskuje coraz większą popularność ze względu na swoje właściwości. Wykorzystuje się go w różnych dziedzinach życia – przede wszystkim we florystyce, ale również w przemyśle. A czym naprawdę jest sizal? Jest to włókno otrzymywane w procesie obróbki liści agawy sizalowej. I choć nazwa przywodzi na myśl włókno syntetyczne – nic bardziej mylnego! Sizal jest pozyskiwany z włókien agawy. Poza tym same włókna agawy – kantala mają swoje zastosowanie, ale są o wiele delikatniejsze i giętkie od sizalu. Sizal będzie też bardziej znany od włókien produkowanych z liści banana manilskiego – manili. Sizal jest uznany za trzecią najważniejszą roślinę włóknodajną, zaraz po bawełnie i jucie. A jego włókna wykorzystuje się również do produkcji tekstyliów, między innymi dywanów.
Jak wytwarza się sizal?
Agawa sizalowa to rodzina, która rośnie w Ameryce Środkowej – najbardziej popularna jej uprawa jest w Meksyku. Jest to roślina wieloletnia, a jej pierwsze bulwy posadzono w Brazylii. Brazylia pozostaje jednym z największych producentów na świecie, a miejsce, w którym posadzono pierwszą sadzonkę – Bahia – odpowiada za 90% produkcji włókien. Poza tym agawę sizalową uprawia się również w Chinach, Kolumbii, Madagaskarze i Tanzani, Indonezji i Keni. W samej Unii Europejskiej według oficjalnych danych działa dwunastu producentów, z czego pięciu w Portugalii produkując 81% agawy sizalowej Europy.
Popularność sizalu wzrosła w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, gdy na świecie panował kryzys naftowy. To środowiska ekologiczne chcąc wyeliminować z rynku włókna syntetyczne kładły nacisk na używanie biodegradowalnych włókien.
Agawa sizalowa jest w stanie rosnąć w klimacie tropikalnym. Jest w stanie magazynować wodę w swoich liściach, co czyni ją odporną na brak wody. Natomiast włókno sizalowe jest pozyskiwane już z dojrzałych liści, najczęściej zrywanych ręcznie. Włókna pozyskuje się z utrzymaniem 3-letniego cyklu życia rośliny, gdzie liście mają szanse osiągnąć długość co najmniej 140 centymetrów. Z liści o długości 140 centymetrów pozyskuje się włókna o długości z zakresu 90-120 centymetrów. Liście nie mogą być pozostawione do wyschnięcia, ponieważ z suchych liści wytwarzanie sizalu jest dużo trudniejsze.
Co ciekawe liście agawy sizalowej mogą osiągać nawet 2 metry długości, a dojrzałe liście agawy są grube na 4-6 centymetrów i mają niezwykle ciemnozielony kolor. Włókno to tylko 4-5% masy całego liścia sizalowego. Zbiory sizalu można zbierać o każdej porze roku, a żeby dobrze rosły co pół roku odcina się starsze liście od łodygi. Ta wytrzymała roślina jest w stanie przeżyć 6-7 lat, a pod koniec okresu jej żywotności powstaje tzw. trzpień z nasionami rośliny. Po wytworzeniu nasion agawa sizalowa usycha.
Proces obróbki
Po tym, jak liście zostaną zebrane należy natychmiast przeprowadzić dekortykację, czyli oddzielenie włókien. Proces ten jest przeprowadzany mechanicznie, coraz rzadziej manualnie. Z liści izoluje się włókna, które myje się, suszy i sortuje według długości i koloru. Co jest godne uwagi to fakt, że nawet odpad wykorzystuje się jako surowiec konstrukcyjny, farmaceutyczny lub składowa biopaliwa.
Historia sizalu
Mimo, że popularność sizal zdobył dopiero na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, był znany ludzkości już wcześniej. Już Majowie i Aztekowie uprawiali agawę sizalową, by pozyskiwać jej włókna. Nie używano jej jedynie do produkcji tkanin, ale również papieru. Po dotarciu Hiszpanów do Meksyku, informacja o dwumetrowych liściach dotarła do Europy, jednak ze względu na brak odpowiednich warunków do uprawy, plantacje zaczęto zakładać w Ameryce Południowej i Afryce. Po założeniu komercyjnej plantacji w Brazylii w 1903 roku, rozwinął się przemysł włókienniczy ciągnący za sobą eksport tego materiału.
Początkowo wykorzystywano go w rolnictwie ze względu na swoją nieprzeciętną wytrzymałość. Liny sizalowe doceniono z czasem również w transporcie i przemyśle okrętowym.
